Opdracht accepteren die risico op faillissement inhoudt?

Hub Dohmen

Waargebeurd verhaal met een kritische noot en een gratis advies. Stel, u hebt een bedrijfje met vijf werknemers. Kruidvat vraagt u om tassen en portemonnees te ontwerpen en te maken. U krijgt de algemene voorwaarden van Kruidvat en moet een verklaring tekenen. Daarin staat (kort samengevat) dat u garandeert dat de ontwerpen geen inbreuk maken en dat u aansprakelijk bent voor alle schade van Kruidvat wegens inbreuk. (dit wordt overigens ook vaak als een vrijwaring benoemd). Onder andere voorwaarden wil Kruidvat niet contracteren, ofwel ‘take it or leave it; voor u tien anderen´. Kruidvat vraagt u om “dichtbij Oilily” te gaan zitten, maar of het té dichtbij komt, laat Kruidvat aan u over. Gelet op de slechte markt besluit u om het toch maar te doen. Kruidvat wordt vervolgens op de nek gesprongen door Oilily en legt alle schade bij u neer, alles volgens de algemene voorwaarden en garantieverklaring. Bij de rechter haalt u bakzeil. U moet 216.000 euro schadevergoeding aan Kruidvat betalen. Volgens de rechter, vrij vertaald, huilt u krokodillentranen. U hebt weliswaar maar vijf werknemers, maar u levert aan 175 winkels waaronder Hema. Zo klein bent u dus ook weer niet. Dat Kruidvat in een economisch machtiger positie verkeert dan u wil nog niet zeggen dat u móét contracteren met Kruidvat. U en Kruidvat wisten beiden dat het om riskante producten ging. Een maand later bent u failliet.

Stijlpikkers ...

Hub Dohmen

… is de titel van een lied dat ooit door een Amsterdamse rapgroep werd geschreven. Ik citeer hier niet, dit is een nette site ... Een auteursrechtelijk beschermde creatie namaken mag niet. Maar wat als je “slechts” de stijl kopieert? Volgens onze hoogste nationale rechter, de Hoge Raad, mag dat, ook als dat kopiëren nodeloos is en verwarring wekt.

Het criterium “nodeloos verwarring veroorzaken” dateert uit een zaak over hijskranen uit 1953 (over wat we noemen ‘slaafse nabootsing’). Iets auteursrechtelijks viel aan de hijskraan niet te ontdekken en een modelrecht of octrooi zat er ook niet op. Helemaal vogelvrij was de originele hijskraanmaker echter niet: “Nabootsing is alleen dan niet geoorloofd indien men zonder aan de deugdelijkheid en bruikbaarheid afbreuk te doen op bepaalde punten evengoed een andere weg in had kunnen slaan en men door dit na te laten verwarring sticht.” Oftewel: als iets niet beschermd is volgens enig recht van intellectuele eigendom (zoals auteursrecht) en een 100% kopie nodig is voor de functionaliteit, zet er dan ten minste een andere striping op.

Nu weer terug naar de schilderstijl. Het gerechtshof had een schilder die in een schilderij van een ander een kopie van zijn werk zag gedeeltelijk gelijk gegeven door zijn stijl te beschermen met het ‘1953-leerstuk’. Het hof had weliswaar beslist dat het schilderwerk van de ander geen kopie was van het schilderij van de schilder. Wat dat betreft was er dus geen inbreuk op het auteursrecht van de schilder. Het hof vond echter wel dat de stijl was gekopieerd. Een stijl is echter niet auteursrechtelijk beschermd. Het hof vond dit kennelijk zó zuur voor de schilder dat het besliste dat het kopiëren van een stijl dan weliswaar niet auteursrechtelijk verboden is, maar dat het wel onrechtmatig is (volgens het ‘1953-leerstuk’).