dinsdag 4 juni 2013

Stijlpikkers ...

positionering
Hub Dohmen
… is de titel van een lied dat ooit door een Amsterdamse rapgroep werd geschreven. Ik citeer hier niet, dit is een nette site ... Een auteursrechtelijk beschermde creatie namaken mag niet. Maar wat als je “slechts” de stijl kopieert? Volgens onze hoogste nationale rechter, de Hoge Raad, mag dat, ook als dat kopiëren nodeloos is en verwarring wekt.

Het criterium “nodeloos verwarring veroorzaken” dateert uit een zaak over hijskranen uit 1953 (over wat we noemen ‘slaafse nabootsing’). Iets auteursrechtelijks viel aan de hijskraan niet te ontdekken en een modelrecht of octrooi zat er ook niet op. Helemaal vogelvrij was de originele hijskraanmaker echter niet: “Nabootsing is alleen dan niet geoorloofd indien men zonder aan de deugdelijkheid en bruikbaarheid afbreuk te doen op bepaalde punten evengoed een andere weg in had kunnen slaan en men door dit na te laten verwarring sticht.” Oftewel: als iets niet beschermd is volgens enig recht van intellectuele eigendom (zoals auteursrecht) en een 100% kopie nodig is voor de functionaliteit, zet er dan ten minste een andere striping op.

Nu weer terug naar de schilderstijl. Het gerechtshof had een schilder die in een schilderij van een ander een kopie van zijn werk zag gedeeltelijk gelijk gegeven door zijn stijl te beschermen met het ‘1953-leerstuk’. Het hof had weliswaar beslist dat het schilderwerk van de ander geen kopie was van het schilderij van de schilder. Wat dat betreft was er dus geen inbreuk op het auteursrecht van de schilder. Het hof vond echter wel dat de stijl was gekopieerd. Een stijl is echter niet auteursrechtelijk beschermd. Het hof vond dit kennelijk zó zuur voor de schilder dat het besliste dat het kopiëren van een stijl dan weliswaar niet auteursrechtelijk verboden is, maar dat het wel onrechtmatig is (volgens het ‘1953-leerstuk’).

‘Nee’zei de Hoge Raad. Met bescherming van abstracties zoals stijlen beperk je de vrijheid van creatie en rem je de culturele ontwikkeling. Daarom zijn stijlen uitgesloten van auteursrechtelijke bescherming. Die vrijheidsbeperking mag dan niet stiekem langs de zijdeur van de onrechtmatige daad alsnog naar binnen sluipen. Dat standpunt van de Hoge Raad is ergens wel logisch, anders was Elvis Presley tot zeventig jaar na zijn dood de eerste en tegelijk ook laatste rocker geweest. Slechts onder omstandigheden, zegt de Hoge Raad, is het nabootsen van een stijl onrechtmatig. Wanneer dat het geval is, zal toekomstige jurisprudentie moeten uitwijzen. Zelf denk ik bijvoorbeeld aan een eerdere zakelijke relatie tussen creatieveling en stijlnabootser, waarbij de nabootser alle tips en trucs heeft kunnen afkijken. Lees de uitspraak hier.

Hub Dohmen,
www.dohmenadvocaten.nl

1 opmerking:

  1. Een aanvulling van mezelf: als je een indruk wil krijgen hoe een van de originelen eruit zag en de 'namaak': http://www.boek9.nl/items/iept20130329-hr-stijl

    BeantwoordenVerwijderen