Creatieven bestaan bij gratie van het
voortdurend creëren; de ene keer volstrekt nieuw, oorspronkelijk en nooit eerder
vertoond, de andere keer op een idee gebracht, geïnspireerd door iets anders.
In ons wekelijkse gratis IE-spreekuur krijgen we dan ook veel vragen van
creatieven over de grenzen van originaliteit en inspiratie. Die grenzen zijn
onlangs weer scherper gezet door de rechter, namelijk in rechtszaken over de
Rubik’s Cube en over de Tripp Trappstoel.
Allereerst Rubik’s Cube. Daar was ooit een
octrooi op, maar alleen in Hongarije. Een octrooi is beperkt in tijd en zou dus
ook in Nederland allang vervallen zijn. Dan moet je iets als iemand je ontwerp
namaakt, dus stel je dat je ontwerp zo origineel is dat niemand anders dit zo
zou hebben kunnen ontwerpen, ofwel: “auteursrecht”. Dat haalde het niet bij de
Hoge Raad: de Cube was “technisch bepaald” en daar heb je octrooien voor,
auteursrecht kan dan niet. Dat er ooit een octrooi op had gerust, maakte het
verweer dat de Cube niet technisch bepaald was zeker niet sterker …, net als bij het Capri Sun limonade-stazakje. Het
enige niet technisch bepaalde dat er aan de Cube te ontdekken viel, was de
exacte kleurstelling van de zes vlakken. Hetzelfde ding mag nu dus door
iedereen op de markt worden gezet, als de kleuren maar anders zijn.
Dan de Tripp Trappstoel van Peter Opsvik
(fabrikant: Stokke). Op het technische principe zat een octrooi, dat inmiddels
is verlopen. Het auteursrecht heeft, zoals we zagen bij Rubik’s Cube, een
probleem wanneer het product deels technisch bepaald is. Dus probeert Stokke
het, naast auteursrecht, met merkenrecht. Stokke heeft op de stoel een “vormmerk”
gevestigd, ofwel: de hele stoel is als afbeelding gedeponeerd bij het
merkenbureau. Iedereen die iets maakte dat op de stoel leek, werd bedreigd met
dat vormmerk. Een merk is bedoeld om (onder andere) te dienen als
herkenningsteken, d.w.z. “dát product is afkomstig van díé onderneming”. Het
Europese hof zegt (en nu vat ik het héél kort samen): wezenlijke eigenschappen
van een gebruiksvoorwerp waar de consument mogelijk op zoek naar gaat bij
producten van concurrenten, kunnen niet als merk dienen. Ofwel: het vormmerk
als bescherming van het design van gebruiksvoorwerpen is vrijwel doodverklaard
door het Europese hof. Voor de bescherming van (niet-technisch bepaalde) kunst
toegepast in gebruiksvoorwerpen heb je modelrecht en auteursrecht en voor het
overige mag je niet “slaafs nabootsen”. Over wat slaafs nabootsen is: klik
hier.
Moraal
van dit verhaal
Wat kunnen we leren van Rubik’s Cube en
Tripp Trapp? Niet dat de Cube je geen grijze haren meer bezorgt en niet dat de
Tripp Trapp niet meer verdraaid handig is … Maar wél dat er grenzen aan Intellectuele-Eigendomsrechten
zijn, ook aan geregistreerde IE-rechten. Indien u dus als creatief die iets
bedacht heeft en op de markt heeft gezet, besprongen wordt met een claim geldt:
niet direct toegeven, maar eerst advies inwinnen! Omgekeerd geldt natuurlijk
ook: heeft u iets beschermd, check even de reikwijdte van die bescherming. Het
is een dun – juridisch – lijntje tussen oorspronkelijkheid en inspiratie!
mr. Hub Dohmen.
http://twitter.com/hdohmen
Dohmen advocaten - Van idee tot product, wij spreken uw taal en kennen uw recht
www.dohmenadvocaten.nl
Geen opmerkingen:
Een reactie posten