De parodie en de intellectuele eigendom

Veel mensen laten zich in Parijs, als ze er dan toch zijn, in Montmartre vereeuwigen in een spotprent. Zelf zie ik het als eerbetoon als iemand een goede grap over me maakt: ik ben kennelijk belangrijk genoeg om op de hak te worden genomen!

Voor kunstenaars of merkhouders van wie hun werk of merk belachelijk wordt gemaakt, ligt dat vaak net iets anders, zoals we merken bij ons wekelijks gratis IE-spreekuur. Met veel dingen kom je toch weg, als het maar duidelijk is dat het als parodie is bedoeld en je er niets aan verdient. Zelf moest ik bijvoorbeeld smakelijk lachen om deze: Puma en Pudel.

Puma vond ‘m minder leuk en startte een procedure. Flauw, dacht ik, tot ik las dat de kunstenaar ook t-shirts verkocht met de Pudel er op én dat hij een merk had gedeponeerd. De Duitse rechter die er over moest oordelen, vond dat de kunstenaar “ongerechtvaardigd voordeel trok” uit de bekendheid van het merk en oordeelde dat het merk moest worden doorgehaald. Helaas is de volledige uitspraak niet beschikbaar. Uit de Duitse pers blijkt echter dat de kunstenaar voor het overige wel door mag gaan met zijn parodie.

Ook in Nederland hebben we dergelijke parodierechtszaken gezien, namelijk over een afbeelding van Nijntje met grotere ogen en bijgaande tekst: Het Pilletje Nijntje staat strak. Na twee pilletjes op thunderdome gaat zij keihard los. Ze slikt er nog een drie zodat ze nog harder kan gaan! Dat is pas VET.

Nijntje is een merk. De Nederlandse merkenwetgeving zegt dat er merkinbreuk is ook als je het merk niet gebruikt om je waren of diensten te onderscheiden van die van de concurrent, als door jouw gebruik,“zonder geldige reden, ongerechtvaardigd voordeel wordt getrokken uit of afbreuk wordt gedaan aan het onderscheidend vermogen of de reputatie van het merk”. Ook al zegt de Nederlandse merkenwetgeving niets over parodie, dan helpt de rechter je door de parodie tot geldige reden te verklaren.


Augustus 2015,
mr. Hub Dohmen.


www.dohmenadvocaten.nl

Iedere creatief heeft iets aan de Rubik’s Cube en de Tripp Trappstoel

Creatieven bestaan bij gratie van het voortdurend creëren; de ene keer volstrekt nieuw, oorspronkelijk en nooit eerder vertoond, de andere keer op een idee gebracht, geïnspireerd door iets anders. In ons wekelijkse gratis IE-spreekuur krijgen we dan ook veel vragen van creatieven over de grenzen van originaliteit en inspiratie. Die grenzen zijn onlangs weer scherper gezet door de rechter, namelijk in rechtszaken over de Rubik’s Cube en over de Tripp Trappstoel.

Allereerst Rubik’s Cube. Daar was ooit een octrooi op, maar alleen in Hongarije. Een octrooi is beperkt in tijd en zou dus ook in Nederland allang vervallen zijn. Dan moet je iets als iemand je ontwerp namaakt, dus stel je dat je ontwerp zo origineel is dat niemand anders dit zo zou hebben kunnen ontwerpen, ofwel: “auteursrecht”. Dat haalde het niet bij de Hoge Raad: de Cube was “technisch bepaald” en daar heb je octrooien voor, auteursrecht kan dan niet. Dat er ooit een octrooi op had gerust, maakte het verweer dat de Cube niet technisch bepaald was zeker niet sterker …, net als bij het Capri Sun limonade-stazakje. Het enige niet technisch bepaalde dat er aan de Cube te ontdekken viel, was de exacte kleurstelling van de zes vlakken. Hetzelfde ding mag nu dus door iedereen op de markt worden gezet, als de kleuren maar anders zijn.

Dan de Tripp Trappstoel van Peter Opsvik (fabrikant: Stokke). Op het technische principe zat een octrooi, dat inmiddels is verlopen. Het auteursrecht heeft, zoals we zagen bij Rubik’s Cube, een probleem wanneer het product deels technisch bepaald is. Dus probeert Stokke het, naast auteursrecht, met merkenrecht. Stokke heeft op de stoel een “vormmerk” gevestigd, ofwel: de hele stoel is als afbeelding gedeponeerd bij het merkenbureau. Iedereen die iets maakte dat op de stoel leek, werd bedreigd met dat vormmerk. Een merk is bedoeld om (onder andere) te dienen als herkenningsteken, d.w.z. “dát product is afkomstig van díé onderneming”. Het Europese hof zegt (en nu vat ik het héél kort samen): wezenlijke eigenschappen van een gebruiksvoorwerp waar de consument mogelijk op zoek naar gaat bij producten van concurrenten, kunnen niet als merk dienen. Ofwel: het vormmerk als bescherming van het design van gebruiksvoorwerpen is vrijwel doodverklaard door het Europese hof. Voor de bescherming van (niet-technisch bepaalde) kunst toegepast in gebruiksvoorwerpen heb je modelrecht en auteursrecht en voor het overige mag je niet “slaafs nabootsen”. Over wat slaafs nabootsen is: klik hier.

Moraal van dit verhaal

Wat kunnen we leren van Rubik’s Cube en Tripp Trapp? Niet dat de Cube je geen grijze haren meer bezorgt en niet dat de Tripp Trapp niet meer verdraaid handig is … Maar wél dat er grenzen aan Intellectuele-Eigendomsrechten zijn, ook aan geregistreerde IE-rechten. Indien u dus als creatief die iets bedacht heeft en op de markt heeft gezet, besprongen wordt met een claim geldt: niet direct toegeven, maar eerst advies inwinnen! Omgekeerd geldt natuurlijk ook: heeft u iets beschermd, check even de reikwijdte van die bescherming. Het is een dun – juridisch – lijntje tussen oorspronkelijkheid en inspiratie!

mr. Hub Dohmen.
http://twitter.com/hdohmen
Dohmen advocaten - Van idee tot product, wij spreken uw taal en kennen uw recht
www.dohmenadvocaten.nl

Rode zolen

Hub Dohmen

Moraal van dit verhaal? Als iemand u als creatieve het gebruik van een ontwerp wil laten stoppen, omdat u “aan het lenen” zou zijn: op de rug liggen met de pootjes omhoog kan altijd nog. Onder advocaten en rechters zijn vaak verschillende meningen mogelijk (anders waren er geen procedures).

Louboutin heeft onlangs een kort geding tegen schoendiscounter Van Haren gewonnen. Van Haren mag geen hooggehakte damesschoenen met rode zool meer maken, tenzij de rest van de schoen ook rood is. Want: Louboutin had de rode zool als vorm/kleurmerk ingeschreven. De rode zool was niet puur decoratief: het publiek zag het inmiddels zo: “Oh, een rode zool bij een hooggehakte damesschoen, dus dat is Louboutin”. Dus was de rode zool (inmiddels) een merk geworden, zo vond de rechter. Een merk is immers een onderscheidingsteken waaraan het publiek de oorsprong (de producent e.d.) herkent. Als u geïnteresseerd bent, lees de uitspraak hier.

Dan nu enige bespiegelingen omtrent deze rechtszaak, die een beetje jeukte. Dat leg ik uit. Het merk was als volgt ingeschreven:

10 Reproduction de la marque figurative
12 Le cas échéant : classification des éléments figuratifs, type de marque, couleur(s), description des éléments distinctifs CFE 9.9.5-15 - Rouge (Pantone 18-1663TP) La marque consiste en la couleur rouge (Pantone 18-1663TP) appliquée sur la semelle d'une chaussure telle que représentée (le contour de la chaussure ne fait pas partie de la marque mais a pour but de mettre en évidence l'emplacement de la marque).

Spoedcursus juridische do’s and dont’s van een advocaat/ex-webdesigner

Jan Smolders

Uiteraard heeft u als webdesigner in uw algemene voorwaarden een of meerdere uitsluitingen van uw aansprakelijkheid staan. Uw opdrachtgever daarentegen zal vaak bedingen dat u opdrachtgever vrijwaart van aansprakelijkheid met betrekking tot claims van derden. Daar trapt u uiteraard niet in, want dat kan naar uitpakken zoals bleek aan een designer die zich niet verzette tegen Kruidvats algemene voorwaarden en in opdracht van Kruidvat bewust op het randje aan het designen sloeg. In ieder geval vermelden uw algemene voorwaarden dat opdrachtgever verantwoordelijk is voor wat opdrachtgever aanlevert, of dat nu foto’s/teksten, gewenste domeinnamen, metatags of adwords zijn. Toch?

Nu u alles goed geregeld heeft om uzelf te beveiligen tegen uw eigen opdrachtgever kan onderstaande crashcursus u toch meerwaarde opleveren; vaak is het goed cowboy-opdrachtgevers tegen zichzelf te beveiligen. Deze crashcursus beslaat de volgende onderwerpen: adwords, metatags, domeinnamen, google, stijl, foto’s en teksten.

adwords
Als uw opdrachtgever als adverteerder een Google Ad maakt die verschijnt bij het intypen van het merk van de concurrent, mag het niet zo zijn dat de surfer in die Google Ad slechts generieke termen tegenkomt. De surfer kan daardoor denken dat het gaat om producten van het merk dat hij googlede. Lees de uitspraak hier.

Merk-waardig

Hub Dohmen

Mijn collega mr. Jan Smolders schreef eerder een column voor CreatiefZuid met als slotsom: “het blijft opletten bij het gebruik van een merk van een ander in uw handelsnaam en op uw site, maar als u zorgvuldig te werk gaat “mag het”. Neem even rustig de tijd om de eerdere column te lezen voor u verder leest. Gelezen? Dan nu het vervolg …

Zoals u heeft kunnen lezen, ving Porsche bot bij de rechtbank. Van den Berg is een garagebedrijf dat gespecialiseerd is in Porsches. Porsche wilde Van den Berg verbieden om de handelsnaam ‘Porschespecialist’ en de domeinnaam ‘www.porschespecialist.nl’ te gebruiken. De rechtbank gaf Porsche ongelijk, omdat het publiek door het enkele gebruik van ‘Porschespecialist’ niet meteen zal aannemen dat er een commerciële band tussen Van den Berg en Porsche bestaat, bijvoorbeeld een dealerschap. Porsche nam geen genoegen met die uitspraak en ging in hoger beroep bij het gerechtshof in Den Haag. Dat hoger beroep pakte geheel anders uit en dat is voor u als creatieven van groot belang, omdat u nog al eens ontwerpen maakt die voortbouwen op bestaand werk of die dienen voor verfraaiing of beter gebruik van bestaande ontwerpen. Daarbij wilt u wellicht dat merk wel even noemen; vandaar deze update.

Volgens het hof Den Haag kan bij een onderneming die het woord ‘Porsche’ gebruikt bij toekomstige klanten de indruk ontstaan dat er een bijzondere band bestaat tussen die onderneming en Porsche. Je kan niet zomaar aannemen dat het merendeel van de mensen bij het zien van “Porschespecialist” wel begrijpt dat het geen officiële dealer betreft. Een bijzondere band kan ook uit iets anders bestaan dan een officieel dealerschap. De indruk van een bijzondere band wordt versterkt door op de website met domeinnaam ‘porschespecialist.nl’ consequent linksboven een logo met Porschecontouren af te beelden en rechtsboven “Porschespecialist Van den Berg Apeldoorn B.V.”. De disclaimer op de site die vermeldt dat er geen band is met Porsche is alleen te zien op de site. De disclaimer staat helemaal onderaan, zodat de meeste sitebezoekers het niet zien.