Cyclisch bouwen en circulaire economie

Clairette Gitz

In de komende tijd zal er een schaarste aan grondstoffen ontstaan. Alhoewel bij het slopen van gebouwen de laatste jaren het sloopmateriaal vaak hergebruikt wordt, is het gunstiger van te voren een gebouw zo te ontwerpen, dat het, wanneer het dienst heeft bewezen, makkelijk uit elkaar te halen is. Bouwpuin wordt als granulaat tot vulmiddel gebruikt, aluminium wordt omgesmolten, maar dit is degradatie van de grondstof en omsmelten kost energie. Het is van belang bij de bouw van nieuwe projecten er rekening mee te houden, dat de toegepaste bouwstoffen met behoud van eigenschappen opnieuw na sloop toegepast kunnen worden.

Onlangs bezocht ik een gebouw, waarbij het bouwproces aanvankelijk was opgesteld volgens het principe van het cyclische bouwen, en het in 20 jaar zou worden afgeschreven. Voor het gebouw , dat dan een grondstoffen-depot wordt, zou een grondstoffen paspoort worden opgesteld, waarbij de leverancier ook eigenaar kan blijven van het geleverde product. Dit heet het Turntoo –businessmodel.

Het achterliggende idee is dat fabrikanten eigenaar blijven van het product en de grondstof en dat de afnemer slechts het gebruik ervan betaalt. Op die manier koop je bij b.v. Philips geen lampen meer maar verlichtingsuren. Bezit wordt overbodig. De consument koopt slechts diensten. Het voordeel van dit model is dat de gehele cyclus van maken tot afbreken bij de fabrikant ligt, die er baat bij heeft dat een product of een grondstof makkelijk her te gebruiken is en geïnnoveerd wordt.

Het gebouw werd helaas plots vanwege financieel voordeel over 40 jaar afgeschreven en men wilde eigenaar worden van de toegepaste producten. De reden was dat het er zo goed uitzag dat het wel langer meekon dan 20 jaar, het principe- idee was het doel voorbij geschoten.

Toch is het goed na te denken waarom de bouw en de economie lineair is i.p.v. circulair. De aarde blijft niet eindeloos grondstoffen voortbrengen en het milieu is overbelast geraakt met niet-zelf afbrekende reststoffen. Ook de mens zelf is circulair dus waarom dan toch lineair blijven denken?

Clairette Gitz
Gitz Architecten